Theo chuabenhtainha

 

Trong giai đoạn đầu khi còn liệt mềm, người bệnh không tự mình vận động nửa người phía bên liệt được, họ cần có người khác tập vận động giúp, hoặc hướng dẫn họ sử dụng bên lành tập vận động cho bên bị liệt.

   Mục đích: Tập vận động thụ động để duy trì tầm vận động của các khớp, đề phòng ngừa các biến chứng và thương tật thứ phát như teo cơ, loét do đè ép. viêm phổi, cứng khớp, co rút, biến dạng, hạn chế hoặc mất vận động sau này.
   Kĩ thuật: Người tập đứng phía bên liệt của bệnh nhân và thực hiện các bài tập theo tầm vận động cho tất cả các khớp chi trên và chi dưới ở nửa người phía bên liệt. Để tránh bỏ sót khớp nào nên thực hiện các bài tập cho người bệnh theo thứ tự từ đầu xuống chân hoặc từ chân lên đầu.

1. Tập vận động khớp vai

 

- Tư thế bệnh nhân nằm ngửa:

+ Tập gấp: KTV đứng sát mép giường bên phải bệnh nhân, tay trái giữ cổ tay, tay phải đỡ khuỷu tay bệnh nhân, sau đó từ từ nhẹ nhàng đưa tay bệnh nhân thẳng lên quá đầu, rồi lại từ từ đưa tay ngược lại về vị trí ban đầu.

+ Tập dạng khép: KTV dùng tay phải đỡ khuỷu tay bệnh nhân, để cẳng tay bệnh nhân nằm trên cẳng tay của mình, tay trái giữ khớp vai bệnh nhân để không cho khớp vai di chuyển lên phía tai bệnh nhân. KTV từ từ đưa cánh tay bệnh nhân di chuyển ngang song song với mặt giường đến vị trí khớp vai 90⁰. Sau đó KTV chuyển tay trái đang giữ khớp vai đến nắm vào cổ tay bệnh nhân, tiếp tục vận động tay lên phía đầu đến hết tầm vận động của khớp vai. Hết động tác, tiến hành đưa tay bệnh nhân ngược về vị trí ban đầu.

+ Tập xoay: đầu tiên KTV vận động khớp vai bệnh nhân dạng 90⁰ như trên rồi đưa tay phải đang đỡ khớp khuỷu về nắm cổ tay bệnh nhân, tay trái đang giữ khớp vai về đỡ dưới khuỷu tay bệnh nhân, sau đó gập khớp khuỷu bệnh nhân đến 90⁰. Tiến hành vận động cẳng tay bệnh nhân đổ về phía đầu (xoay khớp vai ra ngoài) và đổ về phía chân bệnh nhân (xoay khớp vai vào trong) trong khi khớp khuỷu và khớp vai vẫn ở tư thế 90⁰.

+ Kéo giãn khớp vai: là phương pháp có hiệu quả tốt để giải phóng tình trạng tắc nghẽn quanh khớp. Trong khi xoa bóp vùng khớp vai, xác định vùng bao khớp co cứng nhiều, kỹ thuật viên vừa kéo giãn khớp vai (có thể tỳ bàn chân vào nách bệnh nhân để tăng lực kéo) vừa đẩy chỏm xương cánh tay về cùng phía bao khớp co cứng với lực 7-10kg để làm giãn phần bao khớp co cứng giải phóng tình trạng kẹt khớp. Chú ý khi kéo nắn, bệnh nhân phải không đau mới đúng, nếu đau cần chuyển hướng kéo nắn cho thích hợp.
- Tư thế bệnh nhân nằm sấp: tập động tác nâng và duỗi khớp vai.

 

2. Tập vận động khớp khuỷu.

- Tập gấp duỗi: vị trí ban đầu tay bệnh nhân duỗi sát thân người, lòng bàn tay ngửa quay lên trên, dùng ngón trỏ và ngón giữa tay phải giữ ngón cái bệnh nhân và để ngón cái tay mình trên mu tay bệnh nhân còn các ngón khác đỡ phía dưới cổ tay để giữ cổ tay bệnh nhân duỗi thẳng. Sau đó gấp khớp khuỷu tay lại hết tầm vận động, rồi lại đưa về vị trí ban đầu.

- Tập sấp ngửa cẳng tay: bệnh nhân ở tư thế hơi gấp khớp khuỷu, KTV nắm giữ bàn tay bệnh nhân và duỗi thẳng ngón trỏ qua mặt trước cổ tay để giữ cổ tay bệnh nhân thẳng, sau đó tiến hành xoay ngửa lòng bàn tay bệnh nhân lên, rồi xoay sấp lòng bàn tay xuống.

- Kéo giãn khớp: KTV dùng một tay giữ cố định cánh tay bệnh nhân, một tay nắm dọc cẳng tay để kéo.

3. Tập vận động khớp cổ tay

- Tập gấp duỗi cổ tay: Tay bệnh nhân ở tư thế gấp khuỷu 90⁰, KTV dùng ngón trỏ và ngón giữa tay phải giữ ngón cái bệnh nhân và để ngón cái tay mình trên mu tay bệnh nhân, bàn tay trái nắm giữ cẳng tay bệnh nhân. Sau đó KTV tiến hành gấp cổ tay về phía lòng và duỗi cổ tay về phía mu.

- Tập nghiêng trụ và nghiêng quay: Tư thế như tập gấp duỗi cổ tay, rồi nghiêng cổ tay bệnh nhân về phía xương trụ và xương quay.

- Kéo giãn khớp cổ tay: KTV một tay giữ chặt cẳng tay, một tay nắm bàn tay bệnh nhân rồi kéo lực vừa phải dọc theo chiều dài cẳng tay.
 

4. Tập vận động khớp bàn và ngón tay.

- Tập gấp duỗi: Tay bệnh nhân ở tư thế gấp khuỷu 90⁰, KTV úp bàn tay phải của mình ở phía mu bàn tay bệnh nhân, bàn tay trái nắm giữ cổ tay bệnh nhân. KTV dùng bàn tay mình gấp các ngón tay bệnh nhân bắt đầu từ các đốt xa đến các đốt gần như là cuộn các ngón tay lại, cho đến khi tất cả các ngón tay bệnh nhân đều gấp như nắm đấm. Sau đó duỗi các ngón tay ra hoàn toàn như ban đầu.

- Tập dạng khép: Bàn tay bệnh nhân đặt úp trên giường lòng bàn tay ở phía dưới, các ngón tay duỗi thẳng, KTV dùng tay trái nắm giữ cổ tay bệnh nhân, ngón cái và ngón trỏ tay phải nắm giữ đầu một ngón tay bệnh nhân, và tiến hành di chuyển dạng khép ngón tay đó. Tập như vậy với tất cả các ngón:

- Tập gấp duỗi các khớp ngón cái: Khuỷu tay bệnh nhân ở tư thế gấp 90⁰ KTV nắm bàn tay bệnh nhân trong lòng bàn tay phải của mình và giữ bàn tay xoay ngửa các ngón duỗi thẳng. Dùng ngón cái và ngón trỏ tay phải kẹp giữa hai bên ngón cái bệnh nhân rồi gấp ngón cái vào lòng và dạng ngón cái ra:

- Tập đối chiếu ngón cái với các ngón khác: Tay bệnh nhân ở tư thế gấp khuỷu, KTV giữ bàn tay bệnh nhân trong lòng bàn tay phải của mình, dùng ngón cái giữ cho các ngón tay bệnh nhân duỗi thẳng. KTV đặt ngón cái tay trái dọc theo mặt trước và ngón troe dọc theo mặt sau ngón tay cái của bệnh nhân. Sau đó di chuyển ngón tay cái bệnh nhân từ phía lòng bàn tay ra ngoài rồi tiếp tục vận động về phía lòng bàn tay đến đối diện với các ngón tay khác cho tới ngón út: