Bài đăng
Phần 1: Cuộc cải cách ruộng đất tại miền Bắc Việt Nam
 |
Phần 1: Cuộc cải cách ruộng đất tại miền Bắc Việt Nam
CCRD-P1.mp3
Cải cách ruộng đất 1946-1957 |
50 năm trước, tại miền Bắc Việt Nam lúc bấy giờ là nước Việt Nam Dân
chủ Cộng hoà, dưới sự lãnh đạo của ông Hồ Chí Minh và Đảng Lao động Việt
Nam, tức là đảng Cộng sản sau này, đã diễn ra một cuộc cách mạng được
chính những người phát động mô tả là “long trời lở đất”. Đó là cuộc cải
cách ruộng đất.
Nói đúng ra thì năm 1956 chỉ là năm cuối của giai đoạn 5, tức cũng là
giai đoạn cuối của cuộc cải cách ruộng đất đã bắt đầu bẩy năm trước đó.
Tuy nhiên, mốc thời gian này đáng nhớ thứ nhất vì cuộc cải cách ruộng
đất đến năm đó đã đụng trần, với những án tử hình thi hành tại chỗ,
những án tù dài hạn, mà hầu hết nạn nhân đều chết trong khi đang bị giam
cầm, và một bầu không khí nặng nề, đe doạ đã lan rộng khắp nơi, khiến
ngừơi dân phải chìm đắm trong nỗi e sợ mênh mông.
“Đào tận gốc, trốc tận rễ”
Thống kê chính thức của nhà nước được đăng trong cuốn Lịch sử kinh tế
Việt Nam tập hai cho biết là đã có 172.008 người bị quy vào thành phần
địa chủ và phú nông, là những người bị xếp vào loại kẻ thù của nhân dân,
bị “đào tận gốc, trốc tận rễ” nghĩa là không bị bắn tại chỗ thì cũng bị
lãnh án tù rồi chết trong nhà giam.
Con số này có thể không chính xác, nhưng số nạn nhân quyết không thể
thấp hơn thế được vì nó được ghi trong Văn kiện đảng toàn tập do nhà
xuất bản chính trị quốc gia ấn hành, và vì nó không nói gì đến những
người bị kết án là Quốc Dân đảng thừơng thì bị bắn ngay tại chỗ. Trong
số này, có cả những đảng viên Cộng sản trung kiên, mà trước khi chết vẫn
còn hô to khẩu hiệu, đảng Cộng sản muôn năm.
Năm 1956 cũng là năm mà ông Hồ Chí Minh và đảng Lao động công khai
lên tiếng nhận sai sót trong quá trình thực hiện cuộc cải cách ruộng
đất, rồi thực hiện một số biện pháp kỷ luật và tiến hành sửa sai. Bản
thống kê chính thức cho biết là trong số 172.008 ngừơi bị quy là địa chủ
và phú nông trong cải cách ruộng đất thì 123.266 người bị quy sai, tức
là bị oan. Tính theo tỷ lệ là 71,66%. Có lẽ chưa bao giờ và ở đâu tỷ lệ
giữa số bị oan và nạn nhân lại cao đến như thế.
Nhà thơ Tố Hữu lúc bấy giờ là trưởng ban tuyên truyền trung ương đảng sau này nhớ lại đã phải nói:
“Không thể tả hết được những cảnh tượng bi thảm mà những người bị quy
oan là địa chủ, ác bá (mà trong thực tế là trung nông) phải chịu đựng ở
những nơi được phát động.”
Bạn nghĩ gì về cuộc cải cách ruộng đất tại Việt Nam và những hậu quả của chính sách này? Xin email về Vietweb@rfa.org
Lời dặn “nhân ái”
Trong “Nội san cải cách ruộng đất” số ra ngày 25 tháng hai năm 1956, có đăng toàn văn lời căn dặn của ông Hồ Chí Minh rằng:
“Nhục hình là lối dã man” và “ tuyệt đối không được dùng nhục hình, nếu
dùng nhục hình là trái chính sách của đảng, của chính phủ, trái tác
phong của cách mạng.”
Căn cứ trên thời gian phát hành của báo, thì lời căn dặn “nhân ái”
này được đưa ra bốn năm sau khi bắt đầu thực hiện thí điểm, và chỉ ba
tháng trước khi cuộc cải cách ruộng đất chấm dứt bằng đợt sửa sai. Khi
đó, nhục hình đã phổ biến khắp nơi và sự sợ hãi đến mụ mẫm cả người đã
bao trùm toàn lãnh thổ.
Cũng xin nhắc rằng ngay từ khi thực hiện thí điểm, địa chủ đã bị xác
định là kẻ thù của nhân dân, như lời ông Nguyễn Minh Cần, nguyên phó chủ
tịch thành phố Hà nội kể lại: "Trước đây, chúng ta coi địa chủ là
một thành phần ở trong nhân dân, nhưng bây giờ thì không phải như vậy
rồi. Bây giờ thì địa chủ không phải là nhân dân. Nhân dân chỉ là nhân
dân thôi, còn địa chủ thì không phải, đó là những ngừơi chống lại nhân
dân, là kẻ địch của nhân dân."
Không chỉ những nạn nhân đau đớn, mà gia đình họ cũng chịu hoạ lây vì
bị xã hội cô lập theo chính sách của đảng. Không chỉ gia đình của những
người bị kết tội địa chủ phải chịu nhục nhằn, mà những cảnh tượng diễn
ra hàng ngày ở mọi nơi những năm đó vẫn còn in dấu cả mấy chục năm sau
nơi những chứng nhân.
Ngay trong đề cương báo cáo của bộ chính trị đảng năm 1956 mỗi khi
nói đến các cuộc thanh trừng thời cải cách ruộng đất cũng đều phải dùng
hình dung từ “tàn khốc” để nói lên những gì xẩy ra hàng ngày, hàng giờ
tại miền bắc trong suốt mấy năm trời cao điểm của Cải cách ruộng đất.
Nhà văn Dương Thu Hương trong cuộc phỏng vấn dành cho ký giả Đinh
Quang Anh Thái của Little Saigon Radio mới đây vẫn còn nhắc lại:
"Đối với tôi, lý tưởng Cộng sản là một cái gì đó khủng khiếp và xa lạ.
Vì ngay trứơc cổng nhà tôi là một người chết treo năm cải cách ruộng
đất, và tám tuổi, tôi đã phải đi theo các đoàn học sinh để chứng kiến
những cụôc đấu đá địa chủ. Sau lưng nhà tôi, đừơng tàu, cũng là xác một
ngừơi tự tử chết bằng cách tự đặt cổ mình vào đường ray. Khi tôi tám
tuổi, buổi sáng tôi đi tưới rau, tôi đã thấy những ngừơi chết đó, và
điều đó làm cho tôi vô cùng khủng khiếp."
Và nhà văn Trần Mạnh Hảo cũng trong một cuộc phỏng vấn của ký giả
Đinh Quang Anh Thái, khi nói lên lý do tại sao ông muốn từ bỏ chủ nghĩa
Mác đã phát biểu: "Tôi nhận ra cái điều này cũng lâu rồi, mà nhận
từ từ, bởi vì tôi đã đựơc chứng kiến cụôc cải cách ruộng đất ở ngoài
miền Bắc mà gia đình tôi là nạn nhân. Tôi thấy nó rất là khủng khiếp.
Tôi không hiểu cái chủ nghĩa gì mà nó chỉ có một biện pháp duy nhất là
trấn áp ngừơi ta, mang người ta ra đấu tố và bắn bỏ ngừơi ta, mà không
có xét xử công minh, cũng không có bằng cớ gì cả. Cuộc cải cách ruộng
đất là một cuộc diệt chủng như là Pon Pot và Yeng Sari (đã làm bên xứ
chùa Tháp) mà thời đó tôi đã chứng kiến.
Gia đình nhà tôi may mắn là ông nội tôi và các chú các cô, toàn
bộ đã di cư vào nam. Bố tôi là con trưởng nên phải ở lại để giữ đất, cho
nên không di cư đựơc, phải gánh chịu cái tai hoạ của ông nỗi cũng như
các chú, một mình phải chịu trận, cho nên rất là khổ."
Còn nhà văn Vũ Thư Hiên mới đây, khi nói chuyện về cuộc cải cách
ruộng đất với đài Á châu tự do, đã nhớ lại lời bà cô của ông dặn dò như
sau: "Tôi có một bà cô ruột ấy, chồng bà cũng bị đấu, mà ông ấy là
chủ nhiệm Việt Minh của một xã, mà lại có chân trong Liên Việt huyện,
Liên Việt tức là Mặt Trận Tổ Quốc bây giờ. Ông ấy bị đấu, bị giam trong
chuồng trâu chuồng bò, nói chung là khổ lắm, rồi ăn uống kém cỏi, đến
lúc đựơc thả về nhà thì ông ấy chết, chết tại nhà. Bà cô tôi chỉ nói,
cháu ạ, mình phải lựa bạn mà chơi. Cái bọn Cộng sản nó gian ác và bất
nhân lắm đấy. Tôi nói, nhưng bố cháu là Cộng sản cơ mà! (Bà cô trả lời)
Thì bố cháu không hiểu, bố cháu mới đi với bọn ấy."
Vết thương chưa lành
Cuộc cải cách ruộng đất chấm dứt 50 năm trước đây quả nhiên vẫn còn
là một vết thương chưa lành đối với quá nhiều con người dù có trực tiếp
là chứng nhân hay không. Đáng tiếc là những sách báo viết về giai đoạn
ấy quá ít, lại thường bị tịch thu ngay sau khi phát hành, và dù 50 năm
đã qua đi, thì cải cách ruộng đất vẫn còn là một đề tài cấm kỵ, trong
khi những chứng nhân cứ già đi và chết đi dần.
Đó là lý do khiến ban Việt ngữ đài Á châu tự do chúng tôi quyết định
thực hiện một loạt bài về cuộc cải cách ruộng đất để vẽ lại bức tranh
thực xẩy ra của một thời mà không ai không xót xa khi nhớ lại.
Loạt bài sẽ bắt đầu với nhà nghiên cứu sử Trần Gia Phụng. Ông sẽ điểm
lại tám đợt phát động quần chúng giảm tô và 5 đợt cải cách ruộng đất
kéo dài suốt bẩy năm kể từ năm 1949. Sau đó, là lời kể lại của ông
Nguyễn Minh Cần là người từng trực tiếp tham gia đoàn cải cách ruộng đất
cũng như công tác sửa sai.
Xen kẽ sẽ là lời kể của nhà thơ Nguyễn Chí Thiện từng chứng kiến từ
đầu đến cuối một phiên xử của toà án nhân dân, của ông Trần Anh Kim có
ông nội và bố đều là nạn nhân của Cải cách ruộng đất, lời kể của nhà văn
Vũ Thư Hiên khi ông có dịp qua những nơi đã diễn ra cuộc cách mạng được
gọi là “long trời lở đất” ấy, của nhạc sĩ Trịnh Hưng là người bạn chí
cốt của nhà thơ Hữu Loan, tác giả màu tím hoa sim, vốn là người mà những
biến chuyển của đời sống gắn liền với cuộc cải cách ruộng đất.
Trước khi bắt đầu vào loạt bài cải cách ruộng đất kể từ buổi phát
thanh tới, ban Việt ngữ trân trọng cảm ơn các vị vừa nêu tên đã nhiệt
thành cộng tác và giúp đỡ chúng tôi trong cố gắng lật lại bộ hồ sơ đầy
oan khuất này.
0 Nhận xét